Aronia melanocarpa ‘Nero’, Crna aronija, Sibirska borovnica, Ruska borovnica, Chokeberry, черноплоднаја рјабина
Aronija je malo poznata voćna vrsta u Srbiji. Pripada familiji ruža (Rosaceae). Pored crne (A. melanocarpa), poznate su još i crvena (A. arbutifolia) i purpurna (A. prunifolia), koje se gaje kao ukrasne biljke. Botanički gledano, pripada rodu oskoruša (Sorbus spp.), zato je aronija poznata i kao crna oskoruša. U našem rasadniku prodaju se sadnice crnoplodne aronije sorte ‘Nero’.
Crnoplodna aronija se gaji kao voćka ili ukrsana biljka koja cveta u maju belim cvetnim grozdovima, a u jesen listovi menjaju boju u crvene nijanse. Aronija predstavlja višegodišnji žbun koji raste 1-1,5 m na peskovitim terenima, odnosno 2-3 m na bogatijim zemljištima. Ova voćna vrsta uspeva na svim tipovima zemljišta osim na preterano vlažnim i močvarnim. U osnovi prinos i kvalitet plodova raste sa povećanjem plodnosti zemljišta. Najpogodiniji su tereni koji imaju blago kiselu reakciju (pH 5,5-6). Može se gajiti i na terenima sa visokim podzemnim vodama gde drugo voće ne uspeva. Međutim, ako se voda u dužem periodu zadržava na manjoj dubini od 50 cm biljke mogu pretrpeti oštećenja. Podjednako dobro uspeva u ravnici i na većim nadmorskim visinama do 1.500 m. Izuzetno je otporna na hladnoću – aronija opstaje i u uslovima kada se zimske temperature spuštaju i ispod -35˚C. Aronija ima izraženu potrebu za svetlošću: može izdržati manje plodna zemljišta, ali ne i smanjenu osvetljenost. Zato se nikako ne preporučuje sadnja u senci drugog drveća i grmlja.
Plodovi su tamnoplave, odnosno skoro crne, bobice veličine crne ribizle, rastu u grozdovima. U početku plodovi su crveni, ali kako dozrevaju postaju sve tamniji, tako da u avgustu postaju crni. Plodovi su slatko-kiselkastog i pomalo oporog ukusa. Plodovi aronije su prava vitaminska bomba pogodni za različite namene, a poznata su i lekovita dejstva zrelih plodova koji pored prirodne boje-antocina sadrži i vitamine A,B,C,P i minerale koji su korisni za krvotok, uravnotežuju krvni pritisak, leče jetrene i želudačne tegobe, čir, migrenu, šećernu bolest, arterosklerozu i druge bolesti. Plodove možete preraditi u sokove, marmalade, džemove, likere, vino… možemo ih koristiti i sveže, sušene, zmrznute.
SADNJA ARONIJE
Sadnja sadnica sa golim korenom vrši se u periodu mirovanja biljke (od novembra do aprila) pod uslovom da zemlja nije smrzla i da vegetacija još nije počela. Sadnja kontejnerskih sadnica (sadnice u saksijama) se može vršiti tokom čitave godine, osim kada je zemlja smrznuta. U rasadniku „Ševar” sadnice možete kupiti tokom čitave godine.
Priprema parcele sastoji se od osnovne obrade, oranja na dubinu od oko 30 cm, tanjiranja ili riglovanja, kako bi se poravnao i usitnio površinski sloj. Pre sadnje parcela treba da se pođubri mineralnim ili organskim đubrivom, posle čega se đubrivo pomeša sa zemljom, da ne dođe do direktnog kontakta sa žilama korenovog sistema. Na ovakav način se sprečava eventualno toksično dejstvo jakih koncentracija mineralnih soli i sušenje biljaka u startu.
Aronija se sadii na razmaku od 1,5 do 2 m u redu, a međuredni razmak zavisi od načina njene obrade. Dok međuredni razmak zavisi od načina međuredne obrade. Kod plantažnog uzgajanja međuredno rastojanje iznosi 3-4 m. Bilo bi dobro da se redovi orijentišu u pravcu sever-jug. Prilikom sadnje treba kopati rupe dimenzija 40x40x40 cm. Pre postavljanja sadnice u rupu koren skratiti. Biljke ne treba saditi dublje nego što su bile u rasadniku. Posađene biljke obilno zaliti.
NEGA ARONIJE
Nega zasada sastoji se u redovnom uništavanju korova, đubrenju i navodnjavanju. Ukoliko se želi „organska proizvodnja” nije dozvoljena upotreba klasičnih pesticida i mineralnih đubriva. U takvim slučajevima između redova treba posejati belu detelinu koja sprečava rast korova. Navodnjavanje osigurava dobru rodnost i kvalitet.
ĐUBRENJE ARONIJE
U genetskom pogledu aronija ima dobre predispozicije za visoke i konstantne prinose, a najveću produktivnost imaju biljke koje su pravilno i redovno đubrene. Odnos važnih biogenih elemenata (N:P:K) koji odgovara aroniji je 1:0,4:1,2, odnosno formulacije NPK 8:6:14 ili 7:14:21. Đubrenje mikroelementima vrši se u slučaju njihovog utvrđenog nedostatka. Dobre rezultate daje i folijarno đubrenje. Savetuje se i upotreba organskog đubriva.
REZIDBA ARONIJE
Prilikom rezidbe treba imati u vidu da:
- aronija počinje da rađa na dvogodišnjim granama
- period rodnosti pojedinačnih grana traje od 5 do 7 godina
- grane starije od 5-6 godina rađaju znatno manje, a plodovi su 30-40% sitniji
- žbunovi imaju sklonost ka zgušnjavanju i formiranju brojnih izbojaka
Rezidba za formiranje oblika žbuna se izvodi prekraćivanjem jednogodišnje biljke na 3-4 pupoljka i to u proleće pred početak vegetacije (februar-mart). Od druge do pete godine uklanjaju se brojni jednogodišnji izbojci, tako da ostane 3-5 bujnijih svake godine. Time se za 4 godine formira struktura žbuna sa 12-20 izbojaka, na kojima su prisutne bočne grane i brojne rodne grančice.
Rezidba na rodnost vrši se od pete godine, a obuhvata eleminisanje suvišnih izbojaka u žbunu, počev od onih najslabijih. Izbojci stariji od 6 godina zamenjuju se bujnim jednogodišnjim. U suštini se rezidba kod aronije svodi samo na uklanjanje grana koje su oštećene i iscrpljene (starije od 5-6 god.).
BERBA ARONIJE
Aronija sporo raste. Prorodi u trećoj godini. Cveta početkom maja. Zrenje počinje u avgustu i traje oko mesec dana. Berbu je najbolje izvoditi od polovine avgusta do početka septembra. Zreli plodovi ne trule, nema crvljivosti i teško otpadaju tako da mogu ostati na biljci i do mesec dana po sazrevanju, a da pri tome ne gube na kvalitetu. Dobra osobina aronije je redovna rodnost. Ova vrsta počinje da rađa u trećoj godini, dajući oko 0,3-0,5 kg po biljci. U periodu od 5. do 7. godine, pri jednakoj gustini žbuna, dobijamo 8-10 kg po biljci, da bi u devetoj-desetoj godini, u periodu pune rodnosti, prinos dostigao i do 15 kg po biljci.
ČUVANJE ARONIJE
Plod se može očuvati do 2 meseca na temperaturi od 10˚C i vlažnosti vazduha od 80 do 85%, odnosno 3-4 meseca na temperaturi 2-3˚C.
sadnja aronije, nega aronije – uputstvo – PDF